Giá lúa không tăng, phải chăng “nhờn thuốc”(?)

Vụ lúa này, ông Châu Cẩm Hồng, ở xã Hòa Chánh, huyện U Minh Thượng xạ lại hơn 12 công ruộng trên nền đất nuôi tôm càng xanh. Cây lúa phát triển rất tốt, nhưng đến khi trổ bông, đậu hạt thì có phần sa sút. Đến kỳ thu hoạch chỉ được khoảng 20 giạ lúa/công. Đám ruộng của ông được “cò” lúa đến xem, dằn cọc ba triệu đồng. Nhưng khi hơn 200 giạ lúa đã về hết nơi sân nhà, ông Hồng chờ mãi mà chẳng thấy người đến cân lúa. “Tôi canh tác giống lúa thơm, theo quy trình sạch nhưng giá lúa “cò” chỉ trả 4.200 đồng/kg. Đã vậy, “cò” lúa hẹn rồi lại hẹn, không đưa người đến cân. Đã nhận cọc rồi, chứ không tôi bán cho đứa em, dành cho gia cầm ăn”, ông Hồng bức xúc.

Vụ mùa năm nay, ở vùng U Minh Thượng của tỉnh Kiên Giang hầu hết những mảnh ruộng xạ lại trên nền đất nuôi tôm đều mất mùa. Đám ruộng nào trúng lắm chỉ tầm 30 giạ/công, trong khi những năm trước, bình quân khoảng 40 giạ/công. Năng suất lúa giảm, giá lúa lao dốc, nông dân cầm chắc lỗ vốn.

Đoán trước tình hình không thuận, nhiều cánh đồng ở miệt U Minh Thượng vụ này nông dân không canh tác. Ông Nguyễn Thanh Cần ngụ xã Vĩnh Hòa cho biết, rút kinh nghiệm những năm trước, vụ đông xuân này, 30 công ruộng của gia đình ông bỏ không. “Canh tác vụ này chi phí cao, nhưng giá lúa lại thấp, thu không đủ bù chi, có làm cũng lỗ”, ông Cần nói.

Là một địa phương có thành tích sản xuất lúa đứng đầu về sản lượng ở tỉnh Kiên Giang là Tân Hiệp, nhưng vụ đông xuân năm nay, thu nhập của nông dân cũng giảm mạnh. Bà Phan Kim Loan, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Tân Hiệp cho biết, vụ đông xuân năm nay, nông dân Tân Hiệp vẫn có lãi, tuy nhiên thu nhập giảm so với trước từ 10 - 12 triệu đồng/ha. Hiện, toàn huyện chỉ còn khoảng 1.000 ha trên tổng số hơn 36.800 ha lúa chưa thu hoạch. Giá lúa hiện tại chỉ từ 4.300 - 4.900 đồng/kg, các giống lúa chính giá giảm so năm trước từ 1.000 - 1.200 đồng/kg như IR 50404, Jasmine, OM 4900…

Theo bà Phan Kim Loan, thu nhập của người nông dân trong vụ đông xuân này giảm sút, nguyên nhân chính là do giá lúa sụt giảm nhiều. Một nguyên nhân nữa là diện tích lúa được các doanh nghiệp bao tiêu cũng sụt giảm từ 6.000ha xuống còn 2.400ha.

“Mặc dù ở Tân Hiệp không xảy ra tình trạng nông dân không bán được lúa, nhưng tình trạng nông dân bị cò lúa ép giá vẫn xảy ra. Đối với những cánh đồng được doanh nghiệp bao tiêu, nông dân thu hoạch xong bán ngay với mức giá cao hơn giá thị trường từ 200 - 400 đồng/kg, còn một số nơi có tình trạng nông dân bán lúa thấp hơn giá thị trường. Tuy nhiên, nông dân Tân Hiệp bán lúa với giá nào vẫn có lãi, vì năng suất vụ này ở Tân Hiệp khá cao, bình quân từ 7,8 - 8 tấn/ha”, bà Loan cho biết thêm.

Theo Sở NN-PTNT tỉnh Kiên Giang, vụ đông xuân năm nay, toàn tỉnh gieo sạ hơn 285.000 ha, dự kiến đến cuối tháng ba sẽ thu hoạch dứt điểm, năng suất ước đạt 7 tấn/ha, sản lượng ước trên hai triệu tấn.

Theo ông Nguyễn Văn Tâm, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Kiên Giang, tình hình tiêu thụ lúa của bà con nông dân thời gian qua gặp khó khăn, một số nơi không có thương lái đến mua, có nơi bà con phải phơi khô trữ lại chờ giá. Vụ này, diện tích sản xuất theo cánh đồng lớn và diện tích được các doanh nghiệp bao tiêu cũng sụt giảm so năm trước, thương lái truyền thống thì không đặt cọc trước… nên nông dân có lúa chờ thu hoạch rất lo lắng và thực tế một số nơi, nông dân không bán được lúa.

Tại cuộc họp UBND tỉnh Kiên Giang tổ chức mới đây, bàn giải pháp tiêu thụ lúa cho nông dân, gỡ khó cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo, các doanh nghiệp xuất khẩu trên địa bàn tỉnh đồng loại kêu khó, nào là doanh nghiệp thiếu vốn, chưa tiếp cận được với các ngân hàng; nào là diễn biến của thị trường xuất khẩu không thuận lợi. Lời giải rất cũ trong bài toán tiêu thụ lúa gạo cho nông dân vẫn là mối liên kết giữa nhà nông và doanh nghiệp.

Ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc CTCP nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho rằng, nông dân sản xuất phải từ nhu cầu của thị trường và phải có địa chỉ tiêu thụ. Tuy nhiên, làm cách nào để nông dân có địa chỉ và thị trường tiêu thụ thì chưa được bàn đến (!) Theo ông Bình, điểm yếu cốt lõi, hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu gạo thời gian qua là phải tự tìm kiếm khách hàng, chưa có sự liên minh, liên kết với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở các nước khác, để đạt được thế mặc cả với khách hàng.

Cũng theo ông Bình, không nên xuất khẩu thật nhiều gạo với giá thấp, vì như vậy giá lúa doanh nghiệp mua trong dân vẫn thấp. Cái cần đạt được, doanh nghiệp mua lúa cho nông dân với giá cao nhưng doanh nghiệp vẫn lời. Tuy nhiên, làm thế nào để đạt được điều đó, thì ông Bình và các doanh nghiệp khác chưa đề cập.

Ông Phạm Vũ Hồng, Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang đề nghị, các ngân hàng nên xem xét cho các doanh nghiệp thế chấp bằng lượng lúa gạo mua được, nhằm nâng hạn mức vay, giúp doanh nghiệp chủ động về tài chính, thu mua, xuất khẩu. Được biết, UBND tỉnh Kiên Giang đã có công văn gửi Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đề nghị chỉ đạo các ngân hàng thương mại nâng hạn mức vay và thời gian cho vay đối với các doanh nghiệp thu mua lúa tạm trữ; đồng thời, xem xét hỗ trợ nông dân vay vốn tái sản xuất.

Ngân hàng Nhà nước đã có văn bản yêu cầu các ngân hàng thương mại, ngân hàng nhà nước khu vực đồng bằng sông Cửu Long thực hiện các giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp phục vụ sản xuất, tiêu thụ lúa gạo. Các địa phương trong vùng đều tổ chức họp bàn giải pháp tiêu thụ lúa gạo.

Tuy nhiên đã sắp hết vụ lúa mà giá lúa trong vùng vẫn không tăng. Phải chăng, liều thuốc “hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp” không còn trị được căn bệnh “lúa giảm giá” trong mùa thu hoạch(?)