Thực trạng thực hiện chính sách phát huy vai trò đội ngũ trí thức hiện nay

Sáng 24/2, tại Đà Nẵng, Việt Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Thực trạng thực hiện chính sách phát huy vai trò đội ngũ trí thức Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”.

Báo cáo đề dẫn Hội thảo, PGS.TS Bùi Nhật Quang- Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước: “Nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chính sách phát huy vai trò đội ngũ trí thức Việt Nam giai đoạn 2021- 2030” cho biết: Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ vị trí, vai trò của người trí thức đối với cuộc cách mạng giải phóng dân tộc. Người cho rằng: “Lực lượng chủ chốt của cách mạng là công nhân và nông dân... Nhưng cách mạng cũng cần có lực lượng của trí thức”. Đảng ta cũng khẳng định tại Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6/8/2008, Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước: “Trong mọi thời đại, tri thức luôn là nền tảng tiến bộ xã hội, đội ngũ trí thức là lực lượng nòng cốt sáng tạo, truyền bá tri thức. Ngày nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học, công nghệ hiện đại, đội ngũ trí thức trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng, tạo nên sức mạnh của mỗi quốc gia trong chiến lược phát triển”.

Trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, quan điểm của Đảng về vấn đề này cũng nhấn mạnh: “Phát huy tối đa nhân tố con người, coi con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển; lấy giá trị văn hóa, con người Việt Nam là nền tảng, sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững. Phải có cơ chế, chính sách phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước; mọi chính sách của Đảng, Nhà nước đều phải hướng vào nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và hạnh phúc của nhân dân”.

Theo PGS.TS Bùi Nhật Quang, trí thức Việt Nam xuất thân từ nhiều giai cấp, tầng lớp xã hội, nhất là từ giai cấp công nhân và nông dân được hình thành từ nhiều nguồn đào tạo ở trong và ngoài nước, với nhiều thế hệ nối tiếp nhau, trong đó có bộ phận trí thức người Việt Nam ở nước ngoài.

Thời gian qua, đội ngũ trí thức ở nước ta tăng đáng kế cả về chất lượng và số lượng. Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm thu hút, tập hợp đội ngũ trí thức Việt Nam trong và ngoài nước, chăm lo đào tạo đội ngũ trí thức. Đội ngũ trí thức nước ta đã có vai trò quan trọng và tích cực trong việc cung cấp các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, từng bước nâng cao trình độ khoa học và công nghệ của đất nước, vươn lên tiếp cận với trình độ của khu vực và thế giới, làm động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần đưa Việt Nam từ một nước có nền kinh tế nông nghiệp, lạc hậu, quy mô nhỏ bé, với GDP chỉ 14 tỷ USD và GDP bình quân đầu người chỉ khoảng 250 USD trong những năm đầu đổi mới thì đến năm 2022, theo Tổng cục Thống kê quy mô GDP theo giá hiện hành năm 2022 ước đạt 409 tỷ USD và GDP bình quân đầu người năm 2022 ước đạt 95,6 triệu đồng/người, tương đương hơn 4.100 USD và được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về kết quả tăng trưởng kinh tế và chất lượng cuộc sống của người dân. Và trên thế giới các nước phát triển đều có chính sách phát triển đội ngũ tri thức, có những chính sách ưu đãi để thu hút đội ngũ tri thức.

Tuy nhiên, thời gian qua, việc tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát hiện, thu hút và trọng dụng nhân tài, đội ngũ tri thức vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, vướng mắc như: Nhận thức của một số cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp về vai trò của đội ngũ trí thức chưa đây đủ; một số cơ chế, chính sách và phương thức quản lý đội ngũ trí thức chưa thật sự tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ trí thức sáng tạo và cống hiến; lực lượng đội ngũ trí thức tuy đông đảo về số lượng nhưng một số ngành trọng yếu còn thiếu chuyên gia đầu ngành; chính sách thu hút nhân tài của các địa phương còn mang tính hình thức, bất cập trong việc tuyển chọn....

“Trước các vấn đề trên, Hội thảo khoa học với chủ đề “Thực trạng thực hiện chính sách phát huy vai trò đội ngũ trí thức Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” thuộc Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước: “Nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chính sách phát huy vai trò đội ngũ trí thức Việt Nam giai đoạn 2021- 2030” (Mã số ĐTĐL.XH-09/20) là diễn đàn quan trọng để các nhà quản lý, nhà khoa học, nhà giáo thảo luận, kiến nghị nhiều vấn đề có liên quan”- PGS.TS Bùi Nhật Quang cho biết thêm.

Cũng theo PGS.TS Bùi Nhật Quang, trong phiên thảo luận, đại biểu tham dự sẽ tập trung trao đổi về các nội dung chính như: Kinh nghiệm của các nước và các địa phương trong việc phát triển đội ngủ trí thức; đánh giá thực trạng thực hiện chính sách trong chính sách phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam kể từ sau 2007 đến nay; những thành tựu và hạn chế trong chính sách phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam kể từ sau 2007 đến nay; những vấn đề bất cập, điểm nghẽn chính sách trong phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam thời gian qua; đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ trí thức thời gian tới.

Ban tổ chức cho biết đã nhận được 38 bài tham luận, trong đó có 25 bài được Ban biên tập đánh giá và lựa chọn đưa vào kỷ yếu hội thảo.

Trao đổi tại hội thảo, TS. Phạm Đi (Học viện Chính trị khu vực 3) sau khi tóm tắt lại quá trình và kết quả việc đào tạo, sử dụng đội ngũ trí thức và người tài trong bối cảnh và tình hình mới đã nêu ra 04 kiến nghị: Sử dụng đội ngũ trí thức nên tìm và phát huy sở trường, khắc chế sở đoản của từng cá nhân mỗi con người; nên hình thành niềm tin và tin tưởng giao trách nhiệm cho người tài; cần có thái độ khoan dung, độ lượng đối với đội ngũ trí thức và người tài; kết hợp đào tạo, bồi dưỡng để hình thành đội ngũ trí thức đủ tầm, đủ năng lực, uy tín để đảm nhận công việc trong tình hình mới.

Theo TS. Phạm Đi, một trong những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu trong thời gian tới mà Đảng ta đã xác định là “Đổi mới chế độ tuyển dụng, sử dụng, trọng dụng nhân tài trong quản lý nhà nước, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo”; “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Xây dựng, hoàn thiện chính sách phát hiện, thu hút, sử dụng nhân tài; có cơ chế bảo vệ những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm".

“Điều đó cho thấy, phát triển đội ngũ trí thức, thu hút người tài, bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo quản lý không còn là “nhiệm vụ” mà là yêu cầu mang tính bắt buộc, thậm chí là “nhu cầu tự thân” để phát triển đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh và tình hình mới như hiện nay mà cụ thể là yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp tri thức, công nghiệp số, kinh tế số, xã hội số và quản lý số như hiện nay thì vai trò của đội ngũ trí thức cần phải được “đặt đúng vị trí” để phát huy tối đa tài năng, năng lực, phẩm chất của mình, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước theo hướng nhanh, bên vững”- TS Phạm Đi nhấn mạnh.

Chia sẻ ý kiến tại Hội thảo, nhiều đại biểu cũng đánh giá cao các kết quả trong đào tạo, sử dụng nhân tài, trí thức của nước ta thời gian qua; đồng thời cũng phân tích làm rõ những tồn tại, hạn chế đối với công tác này. Trên cơ sở đó cũng nêu ra nhiều kiến nghị, đề xuất có liên quan./.